Arka Polar Katarakt (Posterior Polar Katarakt) Ameliyatı: Kapsamlı Bir Rehber
Arka polar katarakt, doğumsal (konjenital) veya yaşlılığa bağlı olarak gelişebilen, ancak yapısal olarak standart yaşlılık kataraktından oldukça farklı ve cerrahi açıdan "zorlu" kabul edilen özel bir katarakt türüdür. Lens arka kapsülünün merkezinde doğuştan gelen bir opasite (saydamlık kaybı) ile karakterizedir. Ameliyatının zorluğu, bu bölgedeki lens kapsülünün çok ince ve zayıf olma eğiliminde olmasından, hatta bazen arka kapsülün merkezinde doğuştan bir açıklık (defekt) bulunmasından kaynaklanır. Bu nedenle ameliyat sırasında arka kapsülün yırtılma ve vitreus kaybı riski yüksektir.
Ameliyat Öncesi Hazırlık ve Değerlendirme
- Kapsamlı Göz Muayenesi: Görme keskinliği, göz tansiyonu ölçümü ve biyomikroskopik muayene (slit lamp) ile kataraktın yapısı detaylıca incelenir.
- Gözün Ön ve Arka Segment Görüntülemesi: Pakimetri (kornea kalınlığı), ön kamera derinliği ölçümü ve özellikle Optik Koherens Tomografi (OCT) ve UBM (Ultrasonik Biyomikroskopi) gibi ileri görüntüleme yöntemleri kullanılır. Bu yöntemler, arka kapsülün bütünlüğü, kalınlığı ve lensin durumu hakkında kritik bilgiler verir.
- Hasta Bilgilendirmesi: Hastaya, bu özel katarakt türünün standart katarakt ameliyatına göre daha yüksek komplikasyon riski (özellikle arka kapsül yırtılması ve vitreus kaybı) taşıdığı, buna bağlı olarak ameliyat süresinin uzayabileceği ve ikinci bir cerrahi müdahale (vitrektomi) gerekebileceği detaylıca anlatılır. Ameliyat sonrası görme kalitesinin de bu durumlardan etkilenebileceği belirtilir.
Ameliyat Tekniğinin Temel Aşamaları ve Özel Stratejiler
Arka polar katarakt ameliyatı, yüksek deneyimli cerrahlar tarafından, son teknoloji cihazlarla ve aşağıdaki özel stratejiler göz önünde bulundurularak gerçekleştirilir:
- Anestezi: Çoğunlukla lokal anestezi (topikal damla veya enjeksiyon şeklinde) yeterlidir. Hasta ile iletişim ameliyat sırasında önemli olabilir.
- Küçük Kesiden Giriş (Mikroinsizyon): Standart FAKO'da olduğu gibi gözün saydam tabakası olan korneada 2-3 mm'lik mikro kesiler açılır.
- Ön Kapsülotomi (Kapsülheksis): Lens ön kapsülüne dairesel bir açıklık yapılır. Bu aşama çok dikkatli ve kontrollü yapılmalıdır. Mümkün olduğunca geniş çapta (yaklaşık 5.5-6 mm) bir açıklık hedeflenir, çünkü bu, lens çekirdeğine daha rahat ulaşım ve ameliyat sonunda lensin yerleştirileceği kesenin stabilitesi için hayati öneme sahiptir.
- Hidrodisseksiyon: EN KRİTİK VE RİSKLİ AŞAMA
Standart katarakt ameliyatında lensi kapsülden ayırmak için sıvı enjekte edilen bu aşama, arka polar kataraktta çok büyük risk taşır. Sıvı basıncı, zayıf olan arka kapsülü kolayca yırtabilir. Bu nedenle, genellikle "kuru" teknik veya çok yumuşak hidrodisseksiyon tercih edilir. Bazı cerrahlar bu aşamayı tamamen atlayabilir veya çok minimal düzeyde uygular.
- Fakoemülsifikasyon (FAKO - Ultrasonik Lens Parçalama): Lens çekirdeği ultrasonik titreşimlerle parçalanıp emilir. Burada temel strateji, "lens materyalini merkezden uzaklaştırmak" tır. Yani, önce lensin merkezindeki sert çekirdek kısmına dokunulmaz. Öncelikle lensin periferik (çevresel) ve yumuşak korteks kısımları temizlenir. Böylece lens çekirdeği serbest kalır ve daha az manipülasyonla çıkarılabilir. FAKO enerjisi mümkün olduğunca düşük tutulur ve ultrasonik prob arka kapsüle yaklaştırılmaz.
- Korteks Temizliği: Lensin yumuşak artık kısımları (korteks) aspire edilirken (emilirken) aşırı dikkat gösterilir. Aspirasyon gücü düşük tutulur ve arka kapsüle temas etmekten özenle kaçınılır.
- Arka Kapsülün Durumuna Göre Yaklaşım:
Bu noktada cerrah, arka kapsülün sağlam olup olmadığını değerlendirir. - Sağlam Arka Kapsül: Eğer kapsül korunabilmişse, bu ideal senaryodur. Göz içi lensi (GİL) genellikle kapsül içine (kesenin içine) yerleştirilir.
- Yırtık/Kayıp Arka Kapsül ve Vitreus Kaybı: Eğer arka kapsül yırtılırsa, hemen arkasındaki jel benzeri vitreus sıvısı ön kamaraya doğru gelir. Cerrahın derhal müdahalesi gerekir:
- FAKO işlemi durdurulur.
- Vitreus, ön kamaradan temizlenir (ön vitrektomi). Bu, vitreus kesici-aspiratör cihazı (vitrektom) ile yapılır.
- Göz içi lensinin yerleştirileceği destek yapısı kaybolduğu için, lens farklı bir konuma yerleştirilir. En yaygın seçenekler:Skleraya veya irise tespit edilen lensler veya ön kamaraya yerleştirilen lenslerdir. Bazen uygun koşullar yoksa lens implantasyonu ikinci bir ameliyata ertelenebilir.
- Göz İçi Lensi (GİL) Yerleştirme: Lens gücü önceden hesaplanmış olan yapay lens, önceden belirlenen stratejiye göre (kapsül içi, ön kamara veya skleral/iris fiksasyonu) yerleştirilir.
- Ameliyatın Sonlandırılması: Kesiler genellikle dikiş gerektirmez (kendiliğinden kapanan kesiler). Göz, antibiyotikli merhem konularak kapatılır.
Ameliyat Sonrası Süreç ve Olası Komplikasyonlar
- İyileşme: İlk birkaç gün hafif batma, sulanma, ışığa hassasiyet normaldir. Görme, birkaç gün ile birkaç hafta içinde netleşmeye başlar.
- İlaç Kullanımı: Enfeksiyonu ve enflamasyonu önlemek için antibiyotikli ve steroidli damlalar birkaç hafta boyunca kullanılır.
- Olası Komplikasyonlar:
- Arka kapsül yırtılması ve vitreus kaybı (en sık karşılaşılan intraoperatif komplikasyon).
- Göz içi lensinin stabil olmayan bir pozisyona yerleşmesi veya dezentrasyonu.
- Maküla ödemi (sarı noktada sıvı birikmesi).
- Retina dekolmanı riskinde artış (özellikle vitreus kaybı olan olgularda).
- Geç dönemde arka kapsülde opaklaşma (sekonder katarakt).
Sonuç
Arka polar katarakt ameliyatı, özel planlama, ileri cerrahi beceri ve hasta ile açık iletişim gerektiren bir prosedürdür. Riskler yüksek olmakla birlikte, deneyimli ellerde ve uygun tekniklerle gerçekleştirildiğinde, hastalar için son derece başarılı görsel sonuçlar elde etmek mümkündür. Ameliyat olacak hastanın, kendi durumu ve cerrahının tecrübesi hakkında detaylı bilgi alması çok önemlidir. |
