Bebeklerde katarakt neden olur?

Bebeklerde katarakt, doğumsal veya yaşamın ilk yılında ortaya çıkabilen, göz merceğinin saydamlığını kaybetmesiyle karakterize bir durumdur. Görme gelişiminin en kritik evresini etkilediği için, nedenlerinin anlaşılması erken teşhis ve başarılı tedavi için büyük önem taşır. Bu yazı, genetik faktörlerden hamilelik dönemindeki enfeksiyonlara, metabolik hastalıklardan travmalara kadar bebeklerde katarakt oluşumuna yol açan temel sebepleri açıklamaktadır.

Konu kakkında 1 soru soruldu ve cevaplandı

Bebeklerde Kataraktın Nedenleri: Doğumsal (Konjenital) ve Edinsel Faktörler

Bebeklerde görülen katarakt, gözün doğal merceğinin saydamlığını kaybederek bulanıklaşması durumudur. "Konjenital katarakt" olarak adlandırılır ve doğumda mevcut olabilir veya yaşamın ilk yılı içinde gelişebilir. Yetişkin kataraktından farklı olarak, görme gelişiminin en kritik döneminde ortaya çıktığı için kalıcı görme kaybına (göz tembelliği veya ambliyopi) ve şaşılığa yol açma riski çok yüksektir. Bu nedenle erken teşhis ve müdahale hayati önem taşır.

Bebeklerde Kataraktın Başlıca Nedenleri

Nedenler genel olarak iki ana grupta toplanabilir: Kalıtsal (genetik) nedenler ve hamilelik sırasında maruz kalınan faktörler. Vakaların yaklaşık üçte birinde spesifik bir neden bulunamaz (idyopatik).

Genetik (Kalıtsal) Faktörler: En sık görülen nedendir. Vakaların yaklaşık %30'unda aile öyküsü vardır. Otozomal dominant (baskın) geçiş en yaygın olmakla birlikte, otozomal resesif (çekinik) veya X'e bağlı geçiş de görülebilir. Tek başına bir göz problemi olabileceği gibi, aşağıdaki gibi sistemik genetik sendromların bir parçası da olabilir.
Metabolik Hastalıklar:
- Galaktozemi: Galaktoz şekerini metabolize edememe durumu. Erken teşhis ve laktozsuz diyet ile kataraktın ilerlemesi durdurulabilir veya önlenebilir.
- Diabetes Mellitus (Anne Şekeri): Annede kontrolsüz diyabet olması, bebekte konjenital katarakt riskini önemli ölçüde artırır. Yüksek kan şekeri, göz merceğinin gelişimini bozar.
Enfeksiyonlar (Konjenital Enfeksiyonlar): Hamileliğin ilk üç ayında (trimester) geçirilen bazı enfeksiyonlar, göz merceğinin gelişimini etkileyebilir. Bunlar arasında en önemlileri:
- Kızamıkçık (Rubella): Konjenital kataraktın klasik nedenidir. Katarakt genellikle iki taraflıdır ve genellikle sağırlık ve kalp defektleri gibi başka bulgularla birlikte görülür.
- Toksoplazma: Paraziter bir enfeksiyondur.
- Sitomegalovirüs (CMV)
- Suçiçeği (Varicella) ve Herpes Simpleks Virüsü sayılabilir.
Kromozomal Bozukluklar:
- Down Sendromu (Trizomi 21): Bu bebeklerde katarakt ve diğer göz problemleri (şaşılık, miyopi) daha sık görülür.
- Edwards Sendromu (Trizomi 18) ve Patau Sendromu (Trizomi 13) gibi diğer kromozomal anomaliler.
Gözün Gelişimsel Anomalileri: Katarakt, gözün ön segment displazileri (Peter anomalisi, anterior segment disgenezi gibi) veya göz içi tümörleri (örneğin retinoblastom) ile birlikte görülebilir.
Diğer Nedenler:
- Göz Travması: Doğum travması veya yaşamın ilk aylarındaki kazalar.
- İlaçlar ve Radyasyon: Hamilelik sırasında kortikosteroid gibi bazı ilaçların kullanımı veya radyasyona maruziyet.
- Üveit: Göz içi iltihabı.

Belirtileri Nelerdir? Ebeveynler Nelere Dikkat Etmeli?

Göz bebeğinde (pupilla) beyaz veya gri bir renk, parlama (lökokori). Bu en önemli belirtidir. Fotoğraflarda flaş yansıması normalde kırmızıyken, bir gözde beyaz yansıma görülmesi.
Gözlerin birbirine paralel durmaması (şaşılık).
Bebeğin ışığa, oyuncaklara veya ebeveynin yüzüne bakmada isteksizlik veya odaklanamama.
Gözlerde anormal titreme (nistagmus). Bu genellikle ileri dönemde ve ciddi görme kaybı olduğunu gösteren bir bulgudur.
Bir gözü daha az kullanma, sürekli aynı gözü ovuşturma.

Tanı ve Tedavi

Tanı, doğum sonrası yapılan rutin yenidoğan göz muayenesi sırasında veya ebeveynlerin fark etmesiyle konulur. Göz doktoru (pediatrik oftalmolog) detaylı bir göz muayenesi yapar. Ultrasonografi gibi tetkikler gerekebilir. Sistemik bir neden düşünülüyorsa, çocuk hastalıkları uzmanı tarafından genetik testler, metabolik tarama ve enfeksiyon testleri istenebilir.

Tedavi, kataraktın yoğunluğuna, tek veya çift taraflı olmasına ve bebeğin genel sağlık durumuna göre planlanır. Hafif ve görüşü engellemeyen kataraktlar sadece takip edilebilir. Ancak görme aksını kapatan kataraktlarda tek tedavi cerrahidir. Ameliyatın zamanlaması çok kritiktir; genellikle hayatın ilk 2-3 ayı içinde, özellikle de iki taraflı yoğun kataraktlarda daha erken yapılması önerilir. Ameliyatta bulanık mercek alınır. Bebeklerde genellikle göz içi mercek (lens) implantasyonu aynı anda yapılmaz, daha sonraki bir tarihe ertelenir. Ameliyat sonrası, göz tembelliğini önlemek için gözdeki odaklama gücünün kontakt lens veya gözlüklerle düzeltilmesi ve sağlam gözün kapatılarak (kapama tedavisi) ameliyatlı gözün kullanılmasının sağlanması ameliyat kadar önemli bir süreçtir.

Sonuç olarak, bebeklerde katarakt multifaktöriyel bir durumdur. Erken tanı, altta yatan nedenin araştırılması, zamanında cerrahi müdahale ve yoğun bir görme rehabilitasyon programı ile bu bebeklerin normal veya normale yakın bir görme seviyesine kavuşmaları mümkündür. Ebeveynlerin yenidoğan dönemindeki rutin göz kontrollerini aksatmamaları ve yukarıdaki belirtilere karşı dikkatli olmaları esastır.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap