Katarakt Ameliyatı: Aşamaları, Yöntemleri ve Süreç
Katarakt ameliyatı, göz merceğinin bulanıklaşması (katarakt) nedeniyle görme kalitesini kaybeden hastalara uygulanan, dünyada en sık yapılan ve oldukça başarılı sonuçlar veren cerrahi bir işlemdir. Modern teknikler sayesinde genellikle lokal anestezi altında, ağrısız ve hızlı bir şekilde gerçekleştirilir. İşlemin temel amacı, doğal ama bulanıklaşmış lensin alınıp yerine yapay, şeffaf bir merceğin (göz içi lensi) yerleştirilmesidir.
Ameliyat Öncesi Hazırlık
- Kapsamlı Göz Muayenesi: Görme keskinliği, göz tansiyonu ölçümü ve göz yapılarının detaylı incelenmesi yapılır.
- Biyometri Ölçümü: Özel bir cihazla gözün uzunluğu ve kornea eğriliği ölçülerek takılacak yapay merceğin numarası (gücü) hesaplanır. Bu, ameliyat sonrası hastanın uzak ve/veya yakın için ne kadar gözlük ihtiyacı olacağını belirler.
- Genel Sağlık Kontrolü: Anestezi ve ameliyat için hastanın genel sağlık durumu değerlendirilir.
- Göz Damlaları: Ameliyattan birkaç gün önce enfeksiyonu önlemek için antibiyotikli damlalar başlanabilir.
Ameliyat Günü ve Anestezi
Hasta ameliyathaneye alınır. İşlem genellikle lokal anestezi (topikal anestezi) ile yapılır. Sadece göze uyuşturucu damla damlatılır, hasta ağrı hissetmez ama çevresindeki hareketleri ve ışıkları görebilir. Bazen hastanın durumuna göre göz çevresine enjeksiyon şeklinde lokal anestezi veya çok nadiren genel anestezi de uygulanabilir. Hasta ameliyat boyunca bilinci açıktır.
Ameliyatın Aşamaları (Modern Fakoemülsifikasyon Yöntemi)
Günümüzde en yaygın kullanılan teknik, Fakoemülsifikasyon (FAKO) yöntemidir. İşlem mikroskop altında, yaklaşık 15-20 dakika sürer.
- 1. Kesinin Açılması: Cerrah, korneada (gözün şeffaf ön tabakası) yaklaşık 2-3 mm'lik çok küçük bir kesi yapar. Bu kesi genellikle kendi kendine kapanan yapıdadır, dikiş gerektirmez.
- 2. Kapsüloreksis (Ön Kapsülün Açılması): Doğal lens, ince bir zar (kapsül) içindedir. Cerrah, bu zarın ön kısmında dairesel, kontrollü bir pencere açar.
- 3. Fakoemülsifikasyon (Lensin Ultrasonik Parçalanması): "Fako" cihazının ince bir ucu göz içine sokulur. Bu uç, yüksek frekanslı ultrasonik titreşimlerle bulanık lensi küçük parçalara ayırır ve aynı anda bu parçaları emerek gözden uzaklaştırır. Bu, ameliyatın en önemli aşamalarından biridir.
- 4. Lens Kapsülünün Temizlenmesi: Lens materyali tamamen temizlendikten sonra, arka kapsül (lens zarının geri kalanı) temiz ve şeffaf halde bırakılır. Bu zar, yapay merceğin yerleştirileceği doğal bir cep görevi görür.
- 5. Göz İçi Lensin Yerleştirilmesi: Katlanabilir özellikteki yapay mercek (göz içi lensi), özel bir enjektör yardımıyla küçük kesiden göz içine sokulur. Göz içinde lens, kendi kapsülüne (cep) yerleşir ve katlanmış hali açılarak normal şeklini alır.
- 6. İşlemin Tamamlanması: Gerekirse göz içi sıvısı dengelenir ve kesi bölgesi kontrol edilir. Çoğu durumda dikiş atılmaz. Göze koruyucu bir bandaj veya kapak konularak işlem sonlandırılır.
Diğer Cerrahi Yöntemler
- Ekstrakapsüler Katarakt Ekstraksiyonu: Daha ileri derecede sertleşmiş kataraktlarda uygulanan, kesinin daha büyük olduğu ve lensin bütün halde çıkarıldığı eski bir yöntemdir. Dikiş gerektirir ve iyileşme süresi daha uzundur.
- Femtosaniye Lazer Destekli Katarakt Cerrahisi (FLACS): Bu yeni teknolojide, kesi açma, kapsüloreksis ve lensi parçalama işlemlerinin bir kısmı lazerle bilgisayar kontrollü olarak yapılır. Cerrahın işlemi daha hassas gerçekleştirmesine olanak tanır.
Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci
- Hasta aynı gün evine gidebilir. Gözde hafif batma, yabancı cisim hissi, sulanma normaldir.
- Birkaç saat içinde görmede belirgin bir netleşme başlar, ancak tam stabil görme birkaç haftayı bulabilir.
- Doktorun reçete ettiği antibiyotikli ve kortizonlu damlalar birkaç hafta boyunca düzenli olarak kullanılır. Bu, enfeksiyonu önlemek ve iyileşme sürecindeki inflamasyonu kontrol altına almak için çok önemlidir.
- İlk günlerde gözü ovuşturmamak, su ve sabun kaçırmamak, tozlu ortamlardan uzak durmak gerekir.
- Kontroller, ameliyat sonrası ertesi gün, birinci hafta ve birinci ay gibi belirli periyotlarla yapılır.
Sonuç ve Önemli Noktalar
Katarakt ameliyatı, teknolojik gelişmeler sayesinde yüksek başarı oranına (%95'in üzerinde) sahip, güvenli bir prosedür haline gelmiştir. Doğru endikasyon, doğru lens seçimi ve deneyimli bir cerrah ile hastaların büyük çoğunluğu görme kalitesinde çarpıcı bir iyileşme yaşar. Ancak, her cerrahi işlemde olduğu gibi enfeksiyon, kanama, retina problemleri, göz tansiyonu değişiklikleri veya göz içi lensinin yer değiştirmesi gibi nadir komplikasyon riskleri de mevcuttur. Bu nedenle ameliyat öncesi detaylı değerlendirme ve ameliyat sonrası düzenli takip büyük önem taşır. |
