Katarakt Ameliyatı Öncesi Yapılan Tahliller ve Muayeneler: Detaylı Rehber
Katarakt ameliyatı (fakoemülsifikasyon), planlı ve genellikle güvenli bir cerrahi işlem olmasına rağmen, başarılı sonuçlar ve olası risklerin minimize edilmesi için kapsamlı bir preoperatif (ameliyat öncesi) değerlendirme gerektirir. Bu değerlendirme sadece tahlilleri değil, aynı zamanda detaylı göz muayenelerini ve genel sağlık durumunun gözden geçirilmesini içerir.
1. Kapsamlı Göz Muayeneleri
Bu muayeneler, ameliyat planlamasının temelini oluşturur ve cerrahi sonucunu doğrudan etkiler: - Görme Keskinliği Testi: Kataraktın görme üzerindeki etkisini objektif olarak ölçmek için hem uzak hem de yakın görme değerlendirilir.
- Biyomikroskopik Muayene (Slit Lamp): Gözün ön segmenti (kornea, iris, lens) detaylı incelenir. Kataraktın yoğunluğu, tipi ve göz içi basıncı değerlendirilir.
- Göz Tansiyonu Ölçümü (Tonometri): Glokom (göz tansiyonu) varlığı araştırılır. Yüksek göz tansiyonu ameliyatı riskli hale getirebilir.
- Göz Dibi Muayenesi: Pupil (göz bebeği) genişletilerek retina, optik sinir ve makula (sarı nokta) değerlendirilir. Makula dejenerasyonu, diyabetik retinopati gibi, ameliyat sonrası görme kalitesini sınırlayabilecek hastalıklar tespit edilir.
- Kornea Topografisi ve Pakimetri: Korneanın eğriliği, şekli ve kalınlığı ölçülür. Özellikle astigmatizmanın düzeltilmesi planlanıyorsa veya kornea hastalığı şüphesi varsa kritiktir.
- Göz Uzunluğu Ölçümü (A-Scan Biyometri): Ameliyatın en önemli aşamalarından biridir. Gözün ön-arka uzunluğu ve kornea eğriliği ölçülerek, takılacak olan göz içi lensinin (GİL) numarası (diyoptri gücü) hesaplanır. Bu, ameliyat sonrası istenen görme düzeyini belirler.
- Endotel Hücre Sayımı: Korneanın en iç tabakasındaki endotel hücrelerinin yoğunluğu ve sağlığı değerlendirilir. Ameliyat sırasında bu hücreler bir miktar zarar görebilir. Hücre sayısı çok düşükse (örn. Fuchs distrofisi), ameliyat tekniği ve hasta bilgilendirmesi buna göre yapılır.
2. Sistemik (Genel Sağlık) Değerlendirme ve Laboratuvar Tahlilleri
Ameliyatın genel anestezi altında değil, çoğunlukla lokal anestezi/sedasyon altında yapılması nedeniyle, gereken tahliller hastanın genel sağlık durumuna bağlıdır. Rutin olarak istenebilecek tahliller şunlardır: - Kan Şekeri (Açlık Kan Glukozu veya HbA1c): Diyabet hastalarında kan şekeri kontrolü çok önemlidir. Kontrolsüz diyabet, enfeksiyon riskini artırabilir, iyileşmeyi geciktirebilir ve retinopatiyi kötüleştirebilir.
- Kan Sayımı (Hemogram): Anemi (kansızlık), enfeksiyon veya kanama-pıhtılaşma problemlerinin bir göstergesi olabilen anormallikler taranır.
- Kanama ve Pıhtılaşma Zamanı (PT, aPTT, INR): Özellikle kan sulandırıcı (warfarin, heparin vb.) kullanan hastalarda veya kanama bozukluğu öyküsü olanlarda ameliyat sırasındaki kanama riskini değerlendirmek için istenir.
- Karaciğer ve Böbrek Fonksiyon Testleri: Genel metabolik durum hakkında bilgi verir. Böbrek yetmezliği olan hastalarda kullanılacak ilaçların dozu ayarlanabilir.
- Enfeksiyon Tarama Testleri: Bazı merkezlerde rutin olarak, bazılarında ise risk faktörü varlığında istenebilir:
- Hepatit B (HBsAg), Hepatit C (Anti-HCV) ve HIV Testi: Hem hastayı hem de sağlık personelini korumak amacıyla yapılır. Ameliyat sonucunu doğrudan etkilemez, ancak önlem alınmasını sağlar.
- Elektrokardiyografi (EKG): Özellikle 40-50 yaş üstü hastalarda veya kalp hastalığı öyküsü/risk faktörü olanlarda, ameliyat stresine kardiyak yanıtı değerlendirmek için istenir.
- Akciğer Grafisi: Genellikle rutin değildir. Ancak ciddi akciğer hastalığı öyküsü veya bulguları olan hastalarda istenebilir.
3. Anestezi Değerlendirmesi
Hastaya damla veya enjeksiyon şeklinde lokal anestezi uygulanacak olsa da, sıklıkla hafif bir sedasyon (sakinleştirme) da yapılır. Anestezi uzmanı, hastanın mevcut hastalıklarını (kalp, akciğer, alerji vb.), kullandığı tüm ilaçları ve geçirdiği ameliyatları sorgular. Bu değerlendirme, sedasyonun güvenli şekilde uygulanması için şarttır.
4. İlaç Kullanımının Gözden Geçirilmesi
- Kan Sulandırıcılar (Aspirin, Warfarin, Clopidogrel vb.): Bu ilaçların ameliyattan önce kesilip kesilmeyeceğine, hastanın durumunu takip eden doktor (kardiyolog/nörolog) ile konsülte edilerek karar verilir. Genellikle aspirin kesilmez, ancak warfarin gibi daha güçlü ilaçlarda geçici olarak düşük molekül ağırlıklı heparine geçiş gerekebilir.
- Prostat İlaçları (Tamsulosin vb.): Bu ilaçlar "Gevşek İris Sendromu" riskini artırabilir. Cerrahın bu konuda mutlaka bilgilendirilmesi gerekir ki, ameliyat sırasında özel önlemler alınabilsin.
- Diğer İlaçlar: Diyabet, tansiyon ilaçları gibi rutin ilaçların ameliyat günü nasıl alınacağı hastaya bildirilir.
Önemli Uyarılar:
- Bu liste genel bir rehberdir. Her hastanın durumu özeldir ve hekim gerekli gördüğü ek tetkikleri isteyebilir.
- Tüm bu değerlendirmelerin amacı, ameliyatı mümkün olan en güvenli şekilde gerçekleştirmek ve en iyi görme sonucunu elde etmektir.
- Hastaların, mevcut tüm sağlık sorunlarını, kullandıkları ilaçları (bitkisel takviyeler dahil) ve alerjilerini doktorlarına eksiksiz bildirmesi hayati önem taşır.
Sonuç olarak, katarakt ameliyatı öncesi yapılan tahliller ve muayeneler, kişiye özel bir cerrahi plan oluşturarak, başarı şansını maksimuma çıkaran ve riskleri minimuma indiren kapsamlı bir süreçtir. |
