Katarakt Ameliyatı Sonrası Enfeksiyon Önleme: Kapsamlı Bir Rehber
Katarakt ameliyatı (fakoemülsifikasyon), dünyada en sık ve en başarılı şekilde gerçekleştirilen cerrahi işlemlerden biridir. Ancak, her cerrahi müdahalede olduğu gibi, enfeksiyon (endoftalmi) nadir fakat ciddi bir komplikasyondur. Modern teknikler ve protokoller sayesinde bu risk oldukça düşük seviyelere (yaklaşık %0.1'in altına) indirilmiştir. Riskin minimize edilmesi, ameliyat öncesi, sırası ve sonrasında alınan titiz önlemlere bağlıdır. İşte enfeksiyonun önlenmesi için kritik adımlar:
1. Ameliyat Öncesi Önlemler
- Hasta Değerlendirmesi ve Hazırlığı: Hastanın genel sağlık durumu ve göz muayenesi detaylı yapılır. Kontrolsüz sistemik enfeksiyonlar (diş, idrar yolu vb.), göz çevresindeki enfeksiyonlar (blefarit, konjonktivit, dakriyosistit) ve bağışıklık sistemini etkileyen durumlar ameliyat öncesi tedavi edilmelidir.
- Antibiyotik Proflaksisi (Koruyucu Tedavi): Ameliyattan birkaç gün önce veya ameliyat günü başlanan topikal (damla) antibiyotikler (örneğin, florokinolonlar) sıklıkla kullanılır. Bu, göz yüzeyindeki bakteri yükünü azaltmaya yardımcı olur.
- Göz ve Çevresinin Temizliği: Ameliyat sabahı, göz çevresi antiseptik solüsyonlarla (povidon-iyot %5-10 gibi) dikkatlice temizlenir. Povidon-iyot, enfeksiyon riskini azaltmada altın standart olarak kabul edilir.
2. Ameliyat Sırasında Alınan Önlemler
- Steril Cerrahi Ortam: Ameliyathane hava filtrasyon sistemleri, steril örtüler, eldivenler, maskeler ve bone kullanımı standarttır. Cerrahi aletlerin sterilizasyonu çok önemlidir.
- Antiseptik Uygulama: Ameliyata başlamadan önce, göz yüzeyine %5 povidon-iyot solüsyonu uygulanır. Bu, bakterileri etkili bir şekilde azaltır.
- İntrakameral Antibiyotik Enjeksiyonu: Ameliyatın sonunda, göz içine (ön kamaraya) düşük dozda bir antibiyotik (genellikle sefuroksim veya moksifloksasin) enjekte edilmesi, enfeksiyon riskini önemli ölçüde azaltan en etkili yöntemlerden biridir. Birçok çalışma, bu uygulamanın riski yaklaşık 5 kat düşürdüğünü göstermektedir.
- Kaliteli Cerrahi Teknik ve Malzeme: Cerrahın deneyimi, ameliyat süresinin kısa tutulması, kesilerin mümkünse sızdırmaz olması (self-sealing) ve kaliteli mercek implantları kullanılması riski azaltır.
3. Ameliyat Sonrası Önlemler (Hastanın ve Hekimin Rolü)
- Reçete Edilen Damlaların Düzenli Kullanımı: Bu, en kritik hasta sorumluluğudur. Hekimin reçete ettiği topikal antibiyotik ve steroid damlalar, belirtilen sıklıkta ve sürede (genellikle 2-4 hafta) kesintisiz kullanılmalıdır. Damlalar enfeksiyonu önlerken, steroidler enflamasyonu kontrol eder.
- Göz Hijyenine Azami Dikkat: İlk haftalar boyunca:
- Göze su, sabun, şampuan kaçırmaktan kaçınılmalıdır.
- Göz ovuşturulmamalıdır.
- Yüzmek, kaplıca, sauna gibi ortamlardan uzak durulmalıdır.
- Tozlu, kirli ortamlarda koruyucu gözlük kullanılmalıdır.
- Damla Uygulama Tekniğinin Doğruluğu: Damlalığın ucu göze veya kirpiklere değdirilmemelidir. Eller damla damlatmadan önce mutlaka sabunla yıkanmalıdır.
- Kontrollere Düzenli Gitmek: Hekimin belirlediği tarihlerde (genellikle 1. gün, 1. hafta ve 1. ay) kontrollere gidilerek gözde olağan dışı bir durum olup olmadığı değerlendirilir.
- Uyarı İşaretlerini Bilme ve Acil Durumda Hareket: Hastanın aşağıdaki belirtileri bilmesi ve bunlardan herhangi biri ortaya çıktığında vakit kaybetmeden doktoruna veya acil servise başvurması hayati önem taşır:
- Gözde artan ağrı (hafif ağrı normal olabilir, ancak şiddetlenmesi sorun işaretidir)
- Görmede ani azalma veya bulanıklık
- Gözde şiddetli kızarıklık
- Işığa karşı aşırı hassasiyet (fotofobi)
- Sarı-yeşil renkli akıntı
4. Risk Faktörlerinin Farkında Olmak
Bazı durumlar enfeksiyon riskini artırabilir. Hekiminiz bu faktörleri bilir ve ek önlemler alır:
- Diyabet gibi bağışıklık sistemini etkileyen hastalıklar
- Göz kuruluğu şiddeti
- Diğer göz hastalıkları (glokom, retina sorunları)
- Tek gözle görme durumu
Sonuç
Katarakt ameliyatı sonrası enfeksiyon, multidisipliner bir yaklaşımla (cerrah, ameliyathane ekibi ve hasta iş birliği) büyük oranda önlenebilir. Ameliyat öncesi hazırlık, ameliyat sırasında intrakameral antibiyotik kullanımı gibi modern teknikler ve ameliyat sonrası hasta uyumu, bu ciddi komplikasyonun görülme sıklığını en aza indirmektedir. Hastanın, verilen talimatlara harfiyen uyması ve olası enfeksiyon belirtilerine karşı tetikte olması, sağlıklı bir iyileşme sürecinin anahtarıdır. |
