Katarakt Ameliyatı Sonrası Gözde Parlama (Fotopsi) Nedenleri ve Yapılması Gerekenler
Katarakt ameliyatı, göz içindeki bulanıklaşmış doğal merceğin (lens) alınıp yerine şeffaf bir yapay merceğin (göz içi lensi) yerleştirildiği, son derece başarılı ve yaygın bir cerrahi işlemdir. Ameliyat sonrasında bazı hastalar, özellikle loş ışıkta veya karanlıkta, "gözde parlama", "ışık çakmaları", "yanıp sönen ışıklar" veya "şimşek çakması" gibi görsel fenomenler yaşayabilir. Bu duruma tıp dilinde fotopsi denir.
Parlamaların Başlıca Nedenleri:
- Doğal İyileşme Süreci: Ameliyat, gözün iç yapılarına (özellikle retina ve vitreus) bir miktar baskı ve hareket uygular. Bu sırada retinadaki ışığa duyarlı hücreler (fotoreseptörler) uyarılabilir ve beyne yanlış elektrik sinyalleri göndererek parlama hissi oluşturabilir. Bu, ameliyatın doğal bir yan etkisi olup genellikle birkaç hafta veya ay içinde kendiliğinden azalarak kaybolur.
- Göz İçi Lensinin (GİL) Optik Özellikleri: Yerleştirilen yapay mercek, doğal mercekten farklı optik özelliklere sahiptir. Kenar yapısı ve kırıcılığı, ışığı farklı yansıtabilir veya dağıtabilir. Özellikle monofokal (tek odaklı) lenslerde,hasta yakını görmek için gözlük kullandığında, lensin kenarından giren ışık ışınları bazen "halo" (hale) veya "glare" (kamaşma) olarak algılanabilir. Bu, genellikle zamanla beyin tarafından tolere edilir veya azalır.
- Arka Vitreus Dekolmanı (AVD): Katarakt ameliyatı, gözün arka boşluğunu dolduran jel benzeri vitreus sıvısının erken ayrılmasını (dekolman) tetikleyebilir. Vitreus, retinaya yapışık olduğu noktalardan ayrılırken çekintiler oluşturur. Bu çekintiler retinayı uyararak ışık çakmalarına neden olur. AVD çoğunlukla zararsızdır ve birkaç haftada stabil hale gelir. Ancak, retinada yırtık oluşumunun bir habercisi de olabileceğinden mutlaka dikkate alınmalıdır.
- Göz İçi İltihabı (Üveit): Ameliyat sonrası normal bir tepki olarak hafif bir iltihabi süreç gelişebilir. Bu iltihap, vitreus içindeki hücreler veya retina yüzeyindeki uyarılar nedeniyle parlamalara yol açabilir. Genellikle ameliyat sonrası kullanılan steroidli ve antibiyotikli damlalar bu iltihabı kontrol altına alır.
- Retina ile İlgili Ciddi Komplikasyonlar (ACİL DURUM): Nadir görülse de, parlamalar aşağıdaki ciddi durumların erken belirtisi olabilir. Bu nedenle asla ihmal edilmemelidir:
- Retina Dekolmanı (Ayrılması): Vitreus dekolmanı sırasında retinada oluşan bir yırtık, retina tabakasının altına sıvı sızmasına ve ayrılmasına neden olabilir. Retina dekolmanının en önemli erken belirtileri;ani artan ışık çakmaları, göz önünde uçuşan siyah noktaların (sinek uçuşması) ani ve yoğun şekilde artması ve görme alanında perde/peçe inmesi hissidir.
- Retina Ödemi (Makula Ödemi): Gözün keskin görme merkezi olan makulanın şişmesidir. Işık çakmalarından ziyade görmede bulanıklık ve metamorfopsi (görüntülerin dalgalı/şekilsiz görünmesi) ile kendini gösterir.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Hafif ve zamanla azalan parlamalar normal kabul edilebilir. Ancak, aşağıdaki durumlarda vakit kaybetmeden göz doktorunuza başvurmanız hayati önem taşır:
- Parlama veya ışık çakmalarının ani olarak şiddetlenmesi veya sıklığının artması.
- Parlamalara eşlik eden, özellikle yeni ortaya çıkan, çok sayıda siyah nokta, örümcek ağı veya kurum yağıyormuş gibi uçuşan cisimler.
- Görme alanının herhangi bir bölgesinde (yanlardan, yukarıdan veya aşağıdan)gölgelenme, kararma veya perde inme hissi.
- Görmede ani bulanıklık, düşme veya çarpık görme.
Tanı ve Tedavi Yaklaşımı:
Doktorunuz, göz bebeğini büyüterek (dilate ederek) kapsamlı bir göz dibi muayenesi yapacaktır. Retina ve vitreusun durumunu değerlendirmek için OCT (Optik Koherens Tomografi) gibi ileri görüntüleme yöntemlerine başvurabilir.
- Eğer parlamalar sadece iyileşme sürecinin bir parçasıysa, genellikle herhangi bir özel tedavi gerekmez. Zamanla beyin bu yeni sinyallere alışır ve şikayetler azalır.
- Arka vitreus dekolmanı tespit edilirse, hasta retina yırtığı açısından takip edilir.
- Retina yırtığı tespit edilirse, acilen argon lazer fotokoagülasyon ile yırtık çevresi kapatılarak dekolman önlenir.
- Retina dekolmanı gelişmişse, acil cerrahi müdahale (vitrektomi, skleral çökertme vb.) gerekir.
Sonuç Olarak:
Katarakt ameliyatı sonrası görülen hafif parlamalar çoğunlukla geçicidir ve endişe gerektirmez. Ancak, bu semptomların potansiyel olarak ciddi bir retina probleminin erken uyarı işareti olabileceği asla unutulmamalıdır. Ameliyat sonrası dönemde olağandışı her türlü görsel değişiklik konusunda dikkatli olunmalı ve şüphe durumunda göz doktoruyla iletişime geçilmelidir. Düzenli kontrollerinizi aksatmamak, olası sorunların erken teşhis ve tedavisi için en önemli faktördür. |
