Katarakt ameliyatı sonrası ödem neden oluşur?

Katarakt ameliyatı sonrasında görülen ödem, cerrahi işlemin doğal bir sonucu olarak ortaya çıkabilir. Bu durumun temelinde, gözün hassas dokularının geçirdiği değişimler ve iyileşme sürecinde aktif olan enflamatuar yanıt yatar. Özellikle kornea ve makula bölgelerinde gelişen şişlikler, görme kalitesini etkileyen önemli faktörler arasındadır.

Konu kakkında 1 soru soruldu ve cevaplandı

Katarakt Ameliyatı Sonrası Ödem: Nedenleri ve Mekanizması

Katarakt ameliyatı (fakoemülsifikasyon), göz içindeki bulanıklaşmış doğal merceğin (lens) alınıp yerine yapay bir merceğin (göz içi lensi) yerleştirildiği, oldukça başarılı ve yaygın bir cerrahi işlemdir. Ancak her cerrahi müdahalede olduğu gibi, bu ameliyat sonrasında da bazı yan etkiler görülebilir. Bunlardan en sık karşılaşılanlardan biri, gözde ödem (şişlik) oluşmasıdır. Ödem genellikle iki ana bölgede ortaya çıkar: kornea ödemi ve makula ödemi (kistik maküla ödemi).

1. Kornea Ödemi (Korneal Ödem)

Kornea, gözün saydam ön tabakasıdır ve ameliyat sırasında işleme doğrudan maruz kalır. Ödem, korneanın en arka tabakası olan endotel hücrelerinin geçici veya kalıcı işlev bozukluğundan kaynaklanır.

Endotel Hücrelerinin Rolü: Kornea endoteli, korneanın saydam kalmasından sorumlu, kendini yenileme kapasitesi çok sınırlı olan hücrelerdir. Bu hücreler, korneanın fazla suyunu sürekli olarak pompalayarak dokunun şeffaflığını korur.
Ameliyat Kaynaklı Stres: Ameliyat sırasında ultrasonik enerji (fako cihazı), cerrahi aletlerin fiziksel teması, göz içine verilen sıvıların basıncı ve titreşim, bu hassas endotel hücrelerine zarar verebilir veya geçici olarak işlevlerini yavaşlatabilir.
Sonuç: Hücreler yeterince pompalama yapamayınca, kornea tabakalarına su sızar ve kornea şişerek bulanıklaşır. Bu durum hastada sisli, puslu görme şikayetine yol açar.

2. Kistik Maküla Ödemi (KMÖ)

Maküla, retina merkezinde keskin ve detaylı görmemizden sorumlu bölgedir. Katarakt ameliyatı sonrasında bu bölgede sıvı birikmesine "kistik maküla ödemi" denir. Genellikle ameliyattan 4-8 hafta sonra ortaya çıkar.

Enflamasyon (İltihap) Süreci: Ameliyat, göz içinde doğal bir enflamatuar yanıtı tetikler. Vücut, cerrahiyi bir "travma" olarak algılar ve iyileşme sürecinin bir parçası olarak çeşitli kimyasal maddeler (prostaglandinler, sitokinler vb.) salgılar.
Kan-Retina Bariyerinin Geçirgenliğinin Artması: Bu enflamatuar maddeler, retina damarlarını çevreleyen ve koruyan "kan-retina bariyeri"nin geçirgenliğini artırır. Normalde sıkı olan bu bariyer "sızıntılı" hale gelir ve damarlardan sıvı, makülanın katmanları arasına sızar.
Sonuç: Biriken sıvı, makülada küçük kistik (kist benzeri) boşluklar oluşturur. Bu da merkezi görmede bulanıklık, çizgilerde eğrilme (metamorfopsi) ve görme keskinliğinde azalmaya neden olur.

Ödem Riskini Artıran Faktörler Nelerdir?

Her hastada ödem oluşmaz. Risk faktörleri şunlardır:

Ameliyatın Zorluğu: İleri derecede sert katarakt, küçük göz bebeği, göz içi yapıların zayıf olması gibi nedenlerle ameliyat süresinin uzaması ve daha fazla enerji kullanılması.
Altta Yatan Göz Hastalıkları: Diyabetik retinopati, üveit, retina ven tıkanıklığı, önceden geçirilmiş göz ameliyatları veya laser tedavileri, glokom.
Ameliyat Sırasında Oluşan Komplikasyonlar: Lens parçalarının geride kalması, arka kapsül yırtılması, vitreus kaybı gibi durumlar ödem riskini belirgin şekilde artırır.
Hastanın Genel Sağlık Durumu: Kontrolsüz diyabet, hipertansiyon gibi sistemik hastalıklar.

Sonuç ve Önemli Not

Katarakt ameliyatı sonrası ödem, çoğunlukla geçicidir ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilir. Kornea ödemi genellikle birkaç gün ila hafta içinde, endotel hücreleri kendini toparladıkça düzelir. Maküla ödemi ise çoğunlukla birkaç ay içinde, bazen tedaviyle geriler. Tedavide steroidli (kortizon) ve non-steroid anti-enflamatuar (NSAİİ) göz damlaları, göz içi enjeksiyonlar veya sistemik ilaçlar kullanılır.

En önemlisi, ameliyat sonrası düzenli kontrollere gitmek ve görmede herhangi bir bulanıklık, çarpıklık veya azalma hissedildiğinde vakit kaybetmeden göz doktoruna başvurmaktır. Erken teşhis ve müdahale, kalıcı görme kaybı riskini büyük ölçüde azaltır.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap